Kamulaştırma Kanunu’na Getirilen Yenilikler
26.11.2022 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla, Kamulaştırma Kanunu’nda önemli değişikliler yapıldı.
Yazar: Av. Diren Toprak, Stj. Av. Tuğsel Acar
Tarih: 07.12.2022
26 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7421 Sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile birlikte Kamulaştırma Kanunu’nda yapılan değişikliklerden aşağıda kısaca bahsedilecektir.
1. Hukuki el atma davalarında da adli yargı görevli olacak
Fiili - hukuki el atma ayrımı olmaksızın bedele ilişkin açılacak davaların adli yargıda görüleceğine ilişkin düzenleme yapılmıştır. Kamulaştırma Kanunu’nun Ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen madde şu şekildedir: “Bu süre içinde belirtilen işlemlerin yapılmaması halinde taşınmazların malikleri tarafından mülkiyet hakkından kaynaklı bedele ilişkin açılacak davalar, adli yargıda görülür.”
Dolayısıyla İdari Yargı’da açılan davaların İdari Yargılama Usulü Kanunu 15/1 hükmü uyarınca “(…) 14’üncü maddenin; a) 3/a bendine göre adli yargının görevli olduğu konularda açılan davaların reddine” karar verilecektir.
Yine adli yargının görevli olması nedeniyle -idarenin savunması alındıktan sonra- reddedilen davaların, adli yargıda süresinde açılması halinde vekalet ücretine hükmedilmeyeceğine dair Danıştay 8. Dairesi’nin 29.12.2015 tarihli ve 2015/7961 E., 2015/13052 K. sayılı kararı mevcuttur.
Davanın reddi kararı üzerine adli yargıda açılacak davalarda hak düşürücü süreler ile zamanaşımı sürelerinin akıbeti bakımından kanunda bir açıklık bulunmamaktadır. Ancak uygulamada idari yargıda verilen kararın kesinleşmesinden itibaren 2 hafta (Eski HUMK 10 gün) içinde adli yargıda dava açılabileceği kabul edilmektedir. (Emsal Kararlar: Yargıtay HGK 2008/21-140 E., 2008/205 K., Yargıtay 10. HD, 10.10.2018 tarihli ve 2018/3852 E., 2018/7822 K.)
Yargıtay kararlarıyla benimsenen bu sürenin de kaçırılması halinde, Türk Borçlar Kanunu madde 158’de düzenlenen 60 günlük ek süre hakkından faydalanılabilecektir.
2. Kamulaştırma bedelinin hak sahiplerine ödenmesi halinde eksik ve hatalı kamulaştırma işlemleri kesinleşecek.
Kamulaştırma Kanunu’nun Ek 3’üncü maddesine eklenen fıkra ile kesinleşmiş mahkeme kararına dayanılarak idare adına tescil edilen taşınmazların kamulaştırma bedellerinin hak ve sahiplerine ödenmesi halinde, eksik veya hatalı kamulaştırma işlemlerinin (tebliğ dahil) ödeme tarihi itibariyle kesinleşeceği düzenlenmiştir.
3. Kamulaştırma Kanunu’ndan doğan davalarda icra takibinden önce idareye başvuru zorunluluğu getirildi
Kanun’a eklenen Ek 4’üncü madde birlikte, Kamulaştırma Kanunu uyarınca hükmedilen bedel, tazminat, vekalet ücreti ve yargılama giderleri için icra takibi başlatmadan evvel idareye yazılı olarak başvurma zorunluluğu getirilmiştir.
Yine bedel ve tazminata ilişkin harçlar, idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenecektir.
4. İdare, icranın geri bırakılması için teminat yatırma zorunda olmayacak
Önemli bir diğer değişiklik ise bu Kanun uyarınca yapılacak icra takiplerinde idare, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 36’ncı maddesi uyarınca icranın geri bırakılmasını talep ederse teminat göstermek zorunda olmayacaktır.
Bu değişiklikle birlikte kamulaştırmasız el atma davalarında kararların icrasını kesinleşme şartına bağlayan kuralların iptaline ilişkin Anayasa Mahkemesi’nin 30.06.2022 tarihli, 2021/127 E. numaralı kararı da anlamını yitirmiş oldu.
5. İdareler, kamulaştırmasız el atma davaları için bütçeden pay ayıracak
Son olarak Kamulaştırma Kanunu’na eklenen Geçici Madde 19 ile birlikte, 04.11.1983’ten 28.07.2021’e kadar yapılan kamulaştırmasız el atmalar nedeniyle bedel ve tazminat ödemelerine ilişkin idare bütçesinden ayrılacak pay ve yapılacak ödemenin usulü düzenlendi.
SONUÇ: Kamulaştırma Kanunu’nda yapılan değişiklikler sonucunda:
Fiili – hukuki el atmalarda bedele ilişkin açılacak davalar adli yargıda görülecek.
Kesinleşmiş mahkeme kararına dayanılarak idare adına tescil edilen taşınmazların kamulaştırma bedellerinin hak ve sahiplerine ödenmesi halinde, eksik veya hatalı kamulaştırma işlemleri (tebliğ dahil) ödeme tarihi itibariyle kesinleşecek.
Kanun uyarınca hükmedilen bedel, tazminat, vekâlet ücreti ve yargılama giderleri için icra takibinden önce idareye yazılı başvuru zorunlu hale getirildi. Bedel ve tazminata ilişkin harçlar, idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenecek.
İdareye, teminat göstermeden icranın geri bırakılmasını talep etme imkânı tanındı.
04.11.1983’den 28.07.2021’e kadar yapılan kamulaştırmasız el atmalar nedeniyle bedel ve tazminat ödemelerine ilişkin idare bütçesinden ayrılacak pay ve yapılacak ödemenin usulü düzenlendi.
Yukarıdaki metin bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliğinde değildir.
